اگر علاقه‌مند به خرید طلا و جواهرات هستید، لازم است که درباره‌ی صنعت طلا و جواهر, اطلاعات بیشتری داشته باشید.
مخراجکاری یکی از زمینه‌هایی است که آشنایی و شناخت روش‌های مختلف آن، در انتخاب زیورآلات به شما کمک می‌کند. در این مقاله به توضیح مخراجکاری، اصطلاحات آن، و بررسی انواع پایه‌ها در مخراج کاری صحبت می‌کنم.
در این مقاله خواهید خواند :
مخراجکاری چیست؟
به نحوه‌ی قرار گرفتن سنگ یا نگین بر روی زیورآلات طلا و فلزات، مخراجکاری گفته می‌شود. مخراجکاری، مرحله نهایی ساخت زیورآلاتی است که از تلفیق سنگ و طلا و یا هر فلز دیگر ساخته می‌شوند.
مخراجکاری، یکی از مراحل اساسی و نهایی ساخت زیورالات جواهرنشان است. دقت و ظرافت در اجرای این مرحله، تاثیر بسزایی در کیفیت و قیمت نهایی جواهر دارد.
نکاتی مهمی که در حین مخراجکاری باید به آن‌ها توجه شود
نحوه قرارگیری سنگ بر روی طلا یا فلزات دیگر، روش‌های مختلفی دارد و به فراخور هر روش، سنگ یا جواهر خاص با تراش ویژه‌ای استفاده می‌شود.
- حساسیت مرحله مخراجکاری در این است که اگر در حین مخراجکاری، پایه‌های نگهدارنده سنگ، سنگ را به خوبی در محل خود نگه ندارند، به مرور به سنگ آسیب وارد می‌شود و از کیفیت آن کاسته می‌شود.
- نکته دیگر اینکه، برای اینکه جواهرات روی پایه ثبات بیشتری داشته باشند، استفاده از هیچگونه چسب و مواد شیمیایی مجاز نست و جواهر بدون هیچ واسطه‌ای و با مهارت مخراجکار باید بر پایه نگین فلزی سوار شود.
- دقت و ظرافت در فشردن پایه‌های جواهر حسایت زیادی دارد؛ در صورتی که اندکی فشار بیشتر بر روی سنگ وارد شود، پریدگی یا ترک خوردگی در سنگ ایجاد شده و یا بر اثر استفاده نادرست از ابزار، روی پایه‌های نگه دارنده خط و خش ایجاد می‌شود.
همه نکاتی که تا اینجا گفته شد، بر کیفیت و ارزش نهایی جواهر و قیمت نهایی آن تاثیر چشمگیری دارد.
انواع پایه‌ها در مخراج کاری چیست؟
در مجراجکاری 8 نوع پایه مختلف وجود دارد و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه با این پایه‌ها بیشتر آشنا می‌شوید. این پایه‌ها برای انگشتر زنامه جواهر، دستبند، گوشواره، ست و نیم ست و … ساخته می‌شود
1. پایه سنگفرشی(Pave)در مخراج کاری
مرحله‌ی مخراجکاری زمانی حساس‌تر است که از سنگهای کوچک و ظریف استفاده می‌شود؛ یعنی بجای قرار دادن سنگی درشت روی چنگک‌های نگهدارنده نگین (مثل حلقه سولیتر)، سنگهای کوچک و ظریف روی گوشواره و گردنبند گذاشته شود. برای چینش انواع الماس و نگین‌های ریز، از روش سنگفرشی در مخراجکاری استفاده می‌شود.
وقتی سطح جواهرات، از تعدادی الماس ریز پوشیده شده باشد، بطوریکه سطح وسیعی از آن را بصورت یکپارچه پوشش دهد، پایه سنگفرشی کاربرد پیدا می‌کند. در این نوع پایه، اندازه‌ی الماس‌ها باید دقیقاً یکسان باشند و با نظمیهندسی و موزاییکی در کنار یکدیگر جاگذاری شوند. اگرچه سایز الماس‌ها بسیار کوچک است، اما کیفیت آن و نظم و دقت در نحوه مخراجکاری و قرار دادن سنگ بر پایه بستگی دارد، و بر پراکندگی نور، جلوه و درخشش جواهر، تاثیر بسزایی می‌گذارد.
معمولا در قیمت گذاری جواهرات، هر چه سنگ درشت‌تر باشد، ارزش بیشتری دارد؛ اما از آنجایی که شیوه مخراج کاری سنگفرشی دقت و زحمت زیادی نیاز دارد، بنابراین قیمت بالای این جواهرات منطقی خواهد بود.
2. پایه بالرینBallerina)) در مخراج کاری
پایه بالرین، نوع کلاسیک قرارگیری سنگهای قیمتی و جواهرات با تراش باگت، بر زیورآلات است. نامگذاری این نوع جواهرات به بالرین (Ballerina)، به خاطر تشابه نحوه قرارگیری و چیدمان سنگ‌ها به شکل دامن افرادی است که رقص باله انجام می‌دهند.
در این نوع جواهرات، سنگهای مخروطی شکل با تراش باگت، به دور یک مرکز ردیف شده و با فرمی مخروطی شکل در کنار هم چیده می‌شوند؛ نهایتاً ظاهر آن‌ها شبیه دامن افرادی می‌شود که باله انجام می‌دهند.
3. پایه کانالی (Channel) در مخراج کاری
پایه کانالی برای مخراجکاری جواهرات و سنگهای مناسب است که به تراش گرد نیاز دارند. در این پایه، لبه‌های جواهر و سنگ، آسیب نمی‌بینند و سابیده نمی‌شود و نگین آسیب نمی‌بیند.
4. پایه دیواره‌ای یا حفره‌ای (Bezel ) در مخراج کاری
پایه نگهدارنده‌ی دیواره‌ای یا حفره‌ای در مخراجکاری، برای تراش‌های فانتزی مناسب است. پایهی دیواره‌ای، اطراف جواهر را به طور کامل پوشش می‌دهد. این پایه به گونه‌ای است که با استفاده از آن، نیمی از جواهر یا سنگ پوشش داده می‌شود و زیبایی نگین آن را چندین برابر می‌کند.
5. پایه چنگه‌ای (prong) در مخراج کاری
پایه نگهدارنده‌ی چنگه‌ای در مخراجکاری، برای تراش‌های تک نگین مناسب است. در این پایه، تمرکز روی جواهر است. دو نوع پایه چنگه‌ای در جواهرسازی کاربرد دارند، یکی V (وی) شکل و دیگری اشتراکی است. مخراجکاری با این پایه نسبت به انواع دیگر پایه‌ها ساده‌تر است.
6. پایه خوشه‌ای (cluster) در مخراج کاری
پایهی خوشه‌ای برای زیورآلاتی مناسب است که باید جواهرات و سنگ آن‌ها در چند سطح و با ارتفاع مختلف، در کنار یکدیگر قرار بگیرند (مثل طرح جواهرات فلاور).
7. پایه مهره‌ای (Bead) در مخراج کاری
پایهی مهره‌ای برای زیورآلاتی مناسب است که باید جواهرات و سنگ آن‌ها با فاصله کم در کنار یکدیگر قرار بگیرند. نگین‌هایی که با این پایه ساخته می‌شوند، بزرگ و برجسته هستند.
8. پایه تراز (Flush ) در مخراج کاری
پایهی تراز برای زیورآلاتی مناسب است که جواهرات و سنگ آن‌ها نما و درخشش چندانی ندارند؛ چون سطح این پایه با سطح نگین هم‌تراز است و فقط قسمتی کمی از بالای جواهر و یا سنگ دیده می‌شود.
سخن آخر
با مطالعه این مقاله، با معنی مخراج کاری، اصطلاحات آن، و بررسی انواع پایه‌های آن که برای چه زیورآلاتی و جواهراتی کاربرد دارند آشنا شده‌اید.
نکات مهم این مقاله
- به نحوه‌ی قرار گرفتن سنگ یا نگین بر روی زیورآلات طلا و فلزات، مخراج کاری گفته می‌شود. مخراجکاری، مرحله نهایی ساخت زیورآلاتی است که از تلفیق سنگ و طلا و یا هر فلز دیگر ساخته می‌شوند.
- حساسیت مرحله مخراجکاری در این است که اگر در حین مخراجکاری، پایه‌های نگهدارنده سنگ، سنگ را به خوبی در محل خود نگه ندارند، به مرور به سنگ آسیب وارد می‌شود و از کیفیت آن کاسته می‌شود.
- مهارت مخراجکار و انتخاب پایه مناسب برای انواع مختلف تراش در مخراج کاری ضروری است
- در مجراجکاری 8 نوع پایه مختلف وجود دارد و هر کدام کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه با این پایه‌ها بیشتر آشنا می‌شوید.
- پایه سنگفرشی در مخراجکاری، برای چینش انواع الماس و نگین‌های ریز، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
-
پایه بالرین،برای جواهراتی مناسب است که،سنگهای مخروطی شکل با تراش باگت، به دور یک مرکز ردیف و با فرمی مخروطی شکل در کنار هم چیده می‌شوند؛ نهایتاً ظاهر آن‌ها شبیه دامن افرادی می‌شود که رقص باله انجام می‌دهند.
- پایه کانالی برای مخراجکاری جواهرات و سنگهای مناسب است که به تراش گرد نیاز دارند. در این پایه، لبه‌های جواهر و سنگ، آسیب نمی‌بینند و سابیده نمی‌شود و نگین آسیب نمی‌بیند.
- پایه نگهدارنده‌ی دیواره‌ای یا حفره‌ای در مخراجکاری، برای تراش‌های فانتزی مناسب است. پایهی دیواره‌ای، اطراف جواهر را به طور کامل پوشش می‌دهد.
- پایه نگهدارنده‌ی چنگه‌ای در مخراجکاری، برای تراش‌های تک نگین مناسب است. در این پایه، تمرکز روی جواهر است.
- پایهی خوشه‌ای برای زیورآلاتی مناسب است که باید جواهرات و سنگ آن‌ها در چند سطح و با ارتفاع مختلف، در کنار یکدیگر قرار بگیرند (مثل طرح جواهرات فلاور).
- پایهی مهره‌ای برای زیورآلاتی مناسب است که باید جواهرات و سنگ آن‌ها با فاصله کم در کنار یکدیگر قرار بگیرند. نگین‌هایی که با این پایه ساخته می‌شوند، بزرگ و برجسته هستند.
- پایهی تراز برای زیورآلاتی مناسب است که جواهرات و سنگ آن‌ها نما و درخشش چندانی ندارند؛ چون سطح این پایه با سطح نگین هم‌تراز است و فقط قسمتی کمی از بالای جواهر و یا سنگ دیده می‌شود.
جالب بود